Te citeren als: C.J.C. Broer en M.W.J. de Bruijn, ‘Vroegmiddeleeuwse munten revisited’ (www.broerendebruijn.nl/Vroegmiddeleeuwsemunten.html, versie van [datum], geraadpleegd op [datum]).

‘De eerder bekende vondstexemplaren van tremisses van het Domplein, uit zowel de opgraving van 1949 als direct aan de werkputten van Van Giffen aangrenzende opgravingen uit de jaren dertig van de vorige eeuw, en het feit dat het hier een groot aantal munten van hetzelfde type betreft, lijken een interpretatie dat de muntjes een deel van een verstoorde muntschat zijn, te ondersteunen.’

‘Tijdens het proefonderzoek zijn veel metaalvondsten aangetroffen. Dit komt doordat er in 1949 nog geen metaaldetectie mogelijk was en de vondsten toen alleen op het oog konden worden gevonden. Het onderzoek heeft dan ook tot een grote kennisvermeerdering geleid wat betreft het gebruik van metaal op het Domplein. Een bijzondere categorie daarbinnen vormen de (laat) Merovingische pseudo-tremisses van de Madelinus/Dorestat-groep die in relatief grote getalen [sic] zijn gevonden. Een groot deel van deze muntjes is van hetzelfde type, waardoor sprake zou kunnen zijn van een verspreid geraakte muntschat. Dat lijkt bevestigd te worden door het ontbreken van aardewerk en andere [sic] materiaal uit deze periode, waardoor een levendige activiteit in de Merovingische periode niet zomaar kan worden aangetoond. De munten zijn mogelijk verstopt in de onrustige periode rond het jaar 700 toen Utrecht enkele keren het toneel was van de strijd tussen de Friezen en de Franken. In de tijd dat de funderingen van periode VIa werden uitgebroken – dus eind zevende eeuw of later –, is deze schat mogelijk al verstoord geraakt en zijn de tremissis [sic] en sceatta’s verspreid.’

‘Als meest bijzondere vondst geldt de groep van vroegmiddeleeuwse pseudo-tremisses van het Madelinus/Dorestat-type die door de gehele stort van werkput XIX uit 1949 is aangetroffen en waarvan bovendien één exemplaar geborgen is uit een gesloten context in het westelijke bodemprofiel. Laatstgenoemde vondst is met een datering terminus post quem van groot belang bij de herinterpretatie van de eerder door Van Giffen toegekende fasering en datering voor de sporen en structuren in de werkputten XIX en XX.

De vondstlocaties van de overige pseudo-tremisses varieerden van nagenoeg onder het huidige bestratingniveau tot en met het diepste niveau van het stortpakket. De aanwezigheid van meerdere vondstexemplaren van hetzelfde type munt bij opgraving van 1949 en bij oudere opgravingen op het Domplein maakt dat bij toekomstig onderzoek de kans groot is dat er nog meer exemplaren gevonden worden.

Ondanks het (nog) kleine aantal van twee sceatta’s kan een veronderstelling voor een mogelijke relatie tussen deze en de groep pseudo-madelinussen hier niet onvermeld blijven. Onder meer het geheel uitblijven van andere vroegmiddeleeuwse metaalvondsten lijkt het tegelijk voorkomen van beide munttypen te bevestigen.

Al lijkt de in de jaren ’80 van de vorige eeuw gevonden vroegmiddeleeuwse muntschat van Remmerden, door het in dit depot gezamenlijk voorkomen van tremisses, pseudo-tremisses en sceatta’s vooralsnog uniek,⁵⁷ de vondst van de groep pseudo-madelinussen en sceatta’s van het Domplein is van een grote internationale betekenis voor de kennis van muntslag in de laat-Merovingische periode.’

‘Het proefsleuvenonderzoek heeft geleid tot een grote kennisvermeerdering wat betreft het metaal van het Domplein. Een bijzondere categorie daarbinnen vormen de (laat)Merovingische pseudo-tremisses van de Madelinus/Dorestat-groep die in relatief grote getalen [sic] zijn gevonden. Door het formaat van deze muntjes kunnen deze zonder detector gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Een groot deel van deze muntjes is van hetzelfde type, waardoor sprake zou kunnen zijn van een verspreid geraakte muntschat. Het ontbreken van aardewerk en ander materiaal uit deze periode wijst erop dat deze muntjes niet zonder meer te beschouwen zijn als getuige van een levendige activiteit in de Merovingische periode, maar eerder als een verstoorde muntschat. De munten zijn mogelijk verstopt in de onrustige periode voor en na 700 wanneer Utrecht een aantal keren door de Friezen op de Franken wordt veroverd.⁵⁹ In de periode van het uitbreken van de funderingen van periode VIa is deze schat mogelijk al verstoord en zijn de tremissis [sic] en sceatta’s vermoedelijk ter plaatse verspreid.’

Wat de noten betreft:
Noot 57 luidt: ‘Pol 1988, 39-47 (= A. Pol, ‘Remmerden 1988: een vondst van vroegmiddeleeuwse munten bij Rhenen’, De Beeldenaar 13 (1989) 2, 39-47. Moet dus eigenlijk zijn: Pol 1989.
Noot 59 betreft: ‘Van Vlierden 1995, 23 en 25’ (is niet opgenomen in de literatuurlijst; het gaat nagenoeg zeker om M. van Vlierden, Willibrord en het begin van Nederland (Utrecht 1995); de correcte pagina-aanduiding is dan 23-25).
Over de bijna onvoorstelbare slordigheid bij het annoteren in dit rapport zie ► Domplein revisited.

Naar boven ▲