| Startpagina | Inhoudsopgave | Lezingen
| Uitgaven
| Vrijwaring | Contact |
|
| ◄ Naar de stamreeks | Van Heijst of Van Heyst? door Martin W.J. de Bruijn Te citeren als: M.W.J. de Bruijn, ‘Van Heijst of Van Heyst?’
(www.broerendebruijn.nl/VanHeijst-VanHeyst.html, versie van [datum], geraadpleegd
op [datum]).
|
|
Op deze pagina wordt beargumenteerd waarom
in deze stamreeks consequent
gesproken wordt van Van Heyst met een y (i-grec) en De Bruijn met een
ij.
In de Burgerlijke Stand, begonnen in 1811, is geprobeerd de naamgeving van de ingeschrevenen uniform vast te leggen. In zijn algemeenheid is dat ook wel geslaagd. Hierbij werd zowel de ij als de y veelal vastgelegd als ij. In somige families wordt ten onrechte de y gebruikt in plaats van de ij, omdat dat sjieker zou staan. De bekendste persoon die dat deed was wel de vermoorde politicus Pim Fortuyn, die volgens de bevolkingsregistratie in werkelijkheid Pim Fortuijn heette. Het verschil tussen de letters y en ij blijkt al uit de veertiende-eeuwse akten, bijvoorbeeld uit de Bossche schepenakte van 24 september 1383, waarin Gerit Ymme van West-Tilburg (= Tilburg) een pacht verkocht aan Niklaas Hendriksz. der Kijnder van Goirle de plaatmaker een pacht verkocht uit vijf lopense land in Tilburg in de Stokhasselt. De y’s – in Ymme, Nycholao, Heyst – zijn hier duidelijk te onderscheiden van de ij’s – in Kijnder en Oesterwijc. |
|
 Gerardus dictus Ymme de Westilborch hereditarie vendidit Nycholao filio Henrici dicti der Kijnder de Goerle den plaetmaker hereditariam pactionem dimidii modii siliginis mensure de Buscoducis, solvendam hereditarie Purificationis et in Buscoducis tradendam ex quinque lopinatis terre sitis in parochia de Westilborch ad locum dictum aen die Stoc hasselt inter hereditatem Iohannis de Heyst ex uno et inter communitatem ex alio, promittens warandiam et aliam obligationem deponere, excepto censu domini ducis exinde solvendo, et sufficientem facere. Testes, datum supra (= Luce et Wellen (of Dynther). Datum feria quinta post Mathei). Walterus die Sticker de Oesterwijc prebuit et reportavit. Testes, datum supra Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, Rechterlijk archief 1177, f. 75v. Vertaling: Gerit geheten Ymme van West-Tilburg heeft erfelijk verkocht aan Niklaas zoon van Hendrik geheten der Kijnder van Goirle de plaatmaker een erfelijke pacht van een half mud rogge Bossche maat, erfelijk te betalen op Maria Lichtmis en in ’s-Hertogenbosch te leveren uit vijf lopense land gelegen in de parochie West-Tilburg ter plaatse geheten aan de Stokhasselt tussen erf van Jan van Heyst aan de ene en tussen de gemeint aan de andere zijde, garantie belovend (tegen de aanspraken van derden) en andere verplichtingen te voldoen, uitgezonderd de cijns van de heer hertog daaruit te betalen en het onderpand van voldoende waarde te maken. Getuigen en datum als boven (= Lucas en Wellen (of Dynther). Gegeven op de donderdag na Matheus). Wouter de Sticker heeft zijn penningen getoond om de pacht te naasten en er afstand van gedaan. Getuigen en datum als boven. |
|
| Zo
is het ook in de Nederlandstalige Oisterwijkse
schepenakten, zoals blijkt uit het volgende voorbeeld van 28 oktober
1418:
|
|
 Denijs zoen wilner lang Daneels, Claus Wouter rode Gherijts zoen, Daneel zoen wilner Jan Daneels zoen, Jan zoen wilner Jans van Heyst, Gherijt wilner Peters zoen van Boerden ende Maes Maes Gheenkens zoen kennen dat sy vercoft hebben Marcelijs zoen wilner Wijtman Gherijts zoen ses lopen rogs erfpachts, ende hebben die overgheven den verscreven Mercelijs metten scepenen litteren die si daer af hebbende sijn, ende commer van horen weghen afte doen. Scabini Wijt ende Gher. voerscreven in die Symonis et Iude apostolorum. Regionaal Archief Tilburg, Rechterlijk archief Oisterwijk 143, f. 6v. |
|
Ik zou nog heel veel andere voorbeelden kunnen aanhalen, maar wil het hierbij laten. In de takken waarin de familienaam Van Heyst voortleefde, wordt voor zover ik weet consequent de naam Van Heijst – dus met een ij – gebruikt. In de eerste vermelding van de familienaam De Bruijn op 30 november 1704 werd die naam gespeld als De Bruyn.  Het betreft de Oisterwijkse doopakte van Anna dochter van Joost de Bruijn en Anna Denis Joosten. De tekst luidt: 30 (novembris 1704) Anna bap(ti)z(ata). Parentes Justinus de Bruyn et Anna Denyssen coniuges. Susceptores Martinus de Bruyn et Maria de Bruyn. In vertaling: 30 (november 1704) Anna gedoopt. Ouders Joost de Bruyn en Anna Denisz., echtelieden. Doopheffers Marten de Bruyn en Maria de Bruyn. Het kwam ook later in de eeuw nog wel voor dat de puntjes werden weggelaten, maar sinds de invoering van de Burgerlijke Stand is de spelling vrijwel altijd De Bruijn. In één tak van de familie werd de naam zelfs veranderd in De Bruin, dus met alleen een i. |
|