Aanvulling van 25 februari 2023:

Op zijn website heeft de organisatie DOMunder recentelijk een ‘tijdlijn’ geplaatst met voor wat de vroegmiddeleeuwse geschiedenis van Utrecht betreft de volgende tekst:

695
WILLIBRORD
In de eeuwen na het vertrek van de Romeinen verrijst op en rond de legerplaats een nederzetting die zou uitgroeien tot de stad Utrecht. In de tijd van de Frankische koning Dagobert I, 400 jaar nadat de Romeinen het castellum hebben verlaten, wordt een Thomaskapel gesticht, die kort daarna door Friezen verwoest wordt. Eind 7e eeuw benut de Angelsaksische monnik Willibrord het castellum als burcht van waaruit hij het christendom in Nederland verspreidt.
In 695 bouwt hij een nieuwe kerk, de Sint Salvator. Hij herbouwt de verwoeste Thomaskapel van Dagobert. Niet duidelijk is of deze zich heeft ontwikkeld tot Heilig Kruiskapel of Sint Maartenskerk. Het religieuze centrum groeit voorspoedig, totdat de roerige 9e eeuw aanbreekt met plundertochten van de Noormannen. De bisschoppen trekken zich met zetel en al terug in St. Odiliënberg en later Deventer.

Zoals uit de bronnen en onze daarop gebaseerde publicaties blijkt

– verlieten de Romeinen pas in het begin van de vijfde eeuw de forten langs de limes definitief;
– was de ‘Thomaskapel’ een Sint-Thomaskerk, die door de Frankische koning Dagobert I omstreeks 630 gesticht werd en met de burcht Traiectum aan de bisschop van Keulen geschonken;
– had de herbouw van deze kerk en de wijding daarvan door Willibrord aan Sint-Maarten eerst rond 720 plaats;
–  dateert de Heilig-Kruiskapel pas uit de tiende eeuw, is zij gebouwd van de stenen van de eerste, door Willibrord gestichte Sint-Salvatorkerk in het Romeinse hoofdgebouw en had zij niets met Sint-Maarten van doen.

Ook de gemeente Utrecht neemt standpunten in over de vroegmiddeleeuwse geschiedenis en de bouw van de eerste kerken. Zo lezen we op haar website:


Hier worden het herstel van de eerste kerk en de bouw van Sint-Salvator aan elkaar gekoppeld, waarbij gelijktijdigheid gesuggereerd wordt. In werkelijkheid vestigde Willibrord eerst rond 695 zijn Sint-Salvatorkerk met het daaraan verbonden klooster in het Romeinse hoofdgebouw en herbouwde hij pas veel later, omstreeks 720, de door koning Dagobert gebouwde en later door de Friezen verwoeste Sint-Thomaskerk ter plaatse van de latere domkerken.
Ook wat vervolgens wordt opgemerkt is onjuist. Zelfs wanneer het hele Domplein archeologisch zou zijn onderzocht, zou dit geen antwoord opleveren op de vraag waar deze kerken hebben gestaan. Daarvoor schieten de mogelijkheden van de archeologie volstrekt tekort. Er kan alleen een min of meer plausibel antwoord worden gegeven wanneer de archeologische gegevens worden geanalyseerd in samenhang met de andere bronnen, met name de schriftelijke, die in dit verband van veel groter belang blijken te zijn.

Ook op de rest van de webpagina van de gemeente Utrecht valt heel wat af te dingen, maar onze reactie daarop bewaren we voor het moment dat het door de gemeente zo genoemde DO, dit wil zeggen Definitief Onderzoeksverslag, over de opgravingen op het Domplein tussen 2011 en 2014 verschijnt. We wachten dit verslag met spanning af.

Het bovenstaande wordt vooralsnog uitvoerig beargumenteerd in onze publicaties en de diverse pagina’s op deze webstek; voor een overzicht van de problematiek zie ► De eerste Utrechtse kerken.

De eerste kerken op het Utrechtse Domplein.
Een samenhangende visie

Doen men screef MCCCXX en een
Leijt men van mij den eersten steen.

M C ter X bis semel I
festo Paulique Iohannis
turris adaptatur
qua Traiectum decoratur.

Lees verder ►

Tentoonstelling 2016:

‘Toen Utrecht de wereld was, was de Domtoren al een oriëntatiepunt. Dat is nu nog steeds zo. De Domtoren werd in de middeleeuwen gebouwd als landmark. Geen landmark voor de geestelijke wereld, maar een voor de wereldlijke: de Utrechtse bisschop wilde laten zien dat hij de machtigste was in de Lage Landen.’

Aanvulling van 30 augustus 2016:
Brepols stunt met prijzen, ofwel:
de wal begint het schip te keren
In de ledenbrief van de Vereniging voor Mediëvistiek Firapeel wordt gemeld dat het jaarboek of tijdschrift The Medieval Low Countries voor leden van de vereniging wordt aangeboden voor € 40 plus € 1 verzendkosten, in plaats van de normale abonnementsprijs van € 85. Oude nummers kunnen door leden verkregen worden met 50% korting. Alleen al voor wie een abonnement op The Medieval Low Countries wenst, is daarom een lidmaatschap van Firapeel voor slechts € 16 per jaar aan te bevelen. Deze vereniging, die voor alle belangstellenden openstaat, biedt bovendien een aantrekkelijk programma op mediëvistisch gebied (zie voor nadere gegevens en aanmelding haar website).

Aanvulling van 1 juli 2017:
Dat uitgeverij Elsevier niet schroomt om te procederen tegen personen of instellingen die haar commerciële belangen schaden, blijkt uit een artikel in NRC-Handelsblad van 1 en 2 juli 2017. De organisatie Sci-Hub, die zich inzet voor de toegankelijkheid van de wetenschap, werd na het aanspannen van een rechtszaak door Elsevier, door een New Yorkse rechter veroordeeld. Waarschijnlijk is het een pyrrusoverwinning. Het is te hopen dat de strijd tegen parasitaire uitgeverijen als Elsevier en Brepols met nog meer kracht wordt voorgezet.

Aanvulling van 13 augustus 2018:
Op zaterdag 11 augustus vestigde  Rosanne Hertzberger in een column in NRC de aandacht op deze 'echte roof in de wetenschap'. Zij neemt onder meer de rol van Elsevier onder de loep.  Met haar betoog stemmen wij van harte in.

Aanvulling van 4 september 2018:
Tot ons genoegen hebben inmiddels grote onderzoeksfinanciers, waaronder de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), besloten actie te gaan ondernemen tegen de roofridders, zodat wetenschappelijke publicaties weer tegen redelijke prijzen openbaar worden gemaakt. Helaas hebben ze er nog vertrouwen in dat deze parasieten hun ‘businessmodel’ gaan veranderen. Wij denken dat dit een illusie is en zijn van mening dat zij er beter aan zouden doen samen met de onderzoekers het heft weer in eigen hand te nemen en alleen nog zaken te doen met de bona fide uitgevers, die er gelukkig ook nog zijn.

Artikel 2014:

Gemeentelijke publiciteit 2014:

Publicaties 2014:

‘Dan gaat het om een zaalkerkje van 20 x 7 m met een koor, in steen opgetrokken. Dat is een serieuze kerk in een veilig castellum, waar de Romeinse wegen en poorten nog functioneren. Daar kan een bisschop zich vestigen.’

Gemeentelijke publiciteit 2013:

Protest 2013:

Gemeentelijke publiciteit 2012:

Opgraving:

‘De beide opeenvolgende kerkjes zijn niet aangegeven omdat archeologische informatie ontbreekt, wat het gevolg lijkt van de verstoringen door de aanleg van de fundering van de romaanse Dom en de bouwputten voor de schippijlers van de gotische Domkerk.’

‘Dit beeld moet mogelijk worden bijgesteld na de heropgraving die in de zomer van 2011 – kort voor de afronding van dit artikel – heeft plaatsgevonden op het Domplein. Daarbij zijn onder de strokenfundering van de Dom van Adelbold resten van oudere funderingen aangetroffen, waarvan de oudste aan de hand van een muntvondst kon worden gedateerd vóór het laatste kwart van de zevende eeuw. Naar het zich nu (september 2011) laat aanzien gaat het hier om een fragment van het kerkje van Dagobert.’

Opgraving:

Artikel 2010:

Onderzoeksproject van 2008 tot 2018:

Artikel 7. Verzameling en verspreiding van wetenschappelijke informatie
Ter vergemakkelijking van de bestudering van, en de verspreiding van de kennis over, archeologische vondsten, verplicht iedere Partij zich ertoe:
i. onderzoeken, inventarisaties en kaarten betreffende archeologische vindplaatsen in de onder haar rechtsmacht vallende gebieden tot stand te brengen of bij te werken;
ii. alle praktische maatregelen te treffen gericht op de opstelling, na afloop van de archeologische verrichtingen, van een publiceerbaar beknopt wetenschappelijk verslag voorafgaand aan de noodzakelijke volledige publikatie van de specialistische studies.

Naar boven ▲